Redactioneel: Religie in het pakket?! Over psychiatrie en religie

Verhagen, P.J.

65-70

NL

De religieuze anamnese

Glas, G.

71-85

NL

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de vragen die zoal gesteld kunnen worden in de religieuze anamnese van psychiatrische patiënten. Anders dan vaak wordt gedacht hebben deze vragen geen betrekking op de zachte rand van de geneeskunde, maar raken ze het hart van waar het in de geestelijke gezondheidszorg om gaat. Deze vragen peilen de spirituele hulpbronnen waarover de patiënt beschikt om existentiële verwarring en de ervaring van uitgesloten te zijn te boven te komen. Achtereenvolgens wordt ingegaan op het belang van de religieuze anamnese, op een een aantal oriënterende en meer specifieke vragen en op vragen die verband houden met specifieke religieuze tradities.

religieuze anamnese

Religious interpretations of mental distress: Empirical findings and clinical implications

Pfeifer, S.

86-97

EN

Anthropology has taught us to distinguish between disease and the subjective experience of illness. Mental suffering can become so distressing that the afflicted person experiences it as foreign and externally oppressed. Depending on a person's cultural and religious background the causes can be seen in spiritual forces. Such causal attributions are frequent in delusional disorders, however, they are also found in anxiety and mood disorders, as well as in personality disorders accompanied by behavior and drives which are not acceptable to the individual. Thus, the discrepancy between a person 's ideal and subjective experience is interpreted as demonic. Religious interpretations of causality can be understood in the framework of cultural sensitivity, which is underlined in new formulations of the DSM-IV. In an empirical study of 343 predominantly protestant patients, who described themselves as religious, demonic explanations were found in 37.6 percent. 30.3 percent sought help through ritual "prayers of deliverance" (with more or less exorcistic content). Functions of demonic attributions as well as the various forms of deliverance rituals are described. Often patients do not hold rigid convictions of the spiritual causes of their illness. Rather they are developing very subjective interpretations which exist side by side with other medically oriented explanatory models. Although many patients reported beneficial effects as a result of deliverance rituals, psychiatric examination could not observe extraordinary or lasting changes in the symptomatology. Discrepancies in the causal attributions can lead to tensions between therapist and patient. Assessment of religious attributions and their functions should lead to a "shared construction of meaning" resulting in better support and coping.

Religieuze thema's en interventies in (psycho)therapie

Verhagen, P.J.

98-113

NL

Na een religieuze anamnese en diagnostiek kunnen bevindingen vertaald worden naar passende interventies, die het religieuze of spirituele beleven van patiënten in relatie tot hun psychopathologie raken. Op grond van gegevens uit de literatuur formuleert de auteur een aantal gedachten met betrekking tot de achtergrond en het doel van dergelijke interventies, als ook wat betreft het professionele kader waarbinnen dergelijke interventies dienen te staan. Het hoe en het wat van dergelijke interventies heeft van alles te maken met de religieuze of spirituele thema's die spelen bij een patiënt. Bij wijze van illustratie wordt binnen het bestek van dit artikel uitvoerig ingegaan op het thema vergeving en komen enkele voorbeelden van interventies aan de orde.

religieuze en spirituele interventies, (psycho)therapie, vergeving

Gereformeerde depressie of depressies bij gereformeerden? Gegevens uit ouderenonderzoek

Braam, A.W., Beekman, A., Deeg, D., & Van Tilburg, W.

114-129

NL

De suggestie van de 'gereformeerde depressie' staat in deze empirische studie ter discussie. Daarbij luidt de onderzoeksvraag of onder (groepen van) gereformeerde ouderen meer depressie voorkomt, en zo ja, of het dan depressieve klachten betreft die te rijmen zijn met de gereformeerde leer. Deze vraag wordt onderzocht aan de hand van interviewgegevens verkregen bij 3020 deelnemers van de Longitudinal Aging Study Amsterdam. De mate van depressieve symptomen en depressie (ook na drie jaar), gemeten met de CES-D, is gerelateerd aan kerkelijke gezindte en aan politiek-religieus klimaat per woongemeente. Uit de resultaten blijkt dat de depressiepercentages het laagst zijn onder synodaal gereformeerde ouderen. Onder ouderen van een bevindelijk gereformeerde signatuur, die in de huidige steekproef met name in Genemuiden voorkomen, wordt echter veel depressie gevonden, in gelijke mate als in Amsterdam. De symptomatologie verschilt echter niet voor de Genemuidenaren. De suggestie van de 'gereformeerde depressie' kan derhalve beter worden verruild voor 'depressies onder gereformeerden '.

depressie, gereformeerd, ouderen, bevolking