Redactioneel. Inleiding op het themanummer Levensbeschouwelijke biografie

Hijweege, N.

213-214

NL

Het LISA-model: Gestructureerde gesprekken over ervaringen van contingentie en ultieme levensdoelen

Kruizinga, R.

215-226

NL

De narratieve identiteitstheorie gaat er vanuit dat de eigen identiteit wordt gevormd met behulp van verhalen. Wanneer het iemand niet goed lukt om een bepaalde gebeurtenis te plaatsen in het eigen levensverhaal dan spreken we van een ervaring van contingentie. Contingentie betreft de ervaring dat een gebeurtenis ook niet of anders had kunnen gebeuren, ze is noch een onmogelijkheid, noch een noodzakelijkheid. Deze ervaring kan nog versterkt worden wanneer het afbreuk doet aan iemands persoonlijke levensdoelen. Zo kan een gebeurtenis, bijvoorbeeld een ernstige ziekte, waardoor iemand afhankelijk wordt van anderen, moeilijker te plaatsen zijn voor iemand die streeft naar onafhankelijkheid. In de interviewmethode waarmee binnen de LISA-studie gewerkt wordt, staan twee onderwerpen centraal: ervaringen van contingentie en ultieme levensdoelen. Via een semigestructureerd interview wordt er ingegaan op specifieke levensgebeurtenissen en de interpretatie hiervan. Door middel van twee gestructureerde gesprekken krijgt de geïnterviewde inzicht in het eigen leven. Daarnaast geven deze gesprekken ook inzichten voor het domein van de religiewetenschap door persoonlijke belevingen en interpretaties van gebeurtenissen te kunnen plaatsen in een groter geheel.

ervaringen van contingentie, ultieme levensdoelen, spiritualiteit, kanker, kwaliteit van leven

Een leven schrijft zich niet vanzelf. De training Spirituele Autobiografie in een beroepsvoorbereidend programma tot geestelijk verzorger

Delver, J. & Smeets, W.

227-238

NL

‘Methodisch schrijven van de spirituele autobiografie’, een in het VUmc ontwikkelde methode voor geestelijke verzorging aan patiënten op de polikliniek, is in een pilot ook als training aangeboden aan een groep studenten van het masterprogramma geestelijke verzorging van de Universiteit Utrecht. Als training lijkt de methode zich te lenen voor de exploratie van ‘flexibele spiritualiteit’. Het didactisch kader omvat de ontdekking van de eigen levensvisie, die vervolgens filosofisch, theologisch, c.q. religiewetenschappelijk verbreed en gerelateerd wordt aan de toepassing in de geestelijke verzorging. De training draagt bij aan de ontwikkeling van de spirituele competentie binnen een opleiding tot geestelijk verzorger. Ze bereidt op die manier voor op de toetsing van niet-institutioneel gebonden geestelijke verzorging.

spirituele autobiografie, flexibele spiritualiteit, personale competentie, spirituele competentie, geestelijke verzorging, beoordeling en toetsing

Geloven in jezelf

Avest, I. ter

239-246

NL

In een pilot onderzoek naar stimulerende en belemmerende factoren in studieloopbaansucces, hebben wij hbo-studenten in verschillende focusgroep interviews verhalen over zich zelf laten vertellen; van één fragment van een verhaal doen wij in deze bijdrage verslag. Wij presenteren het theoretisch kader van de Dialogical Self Theory (DST), en de Zelf Konfrontatie Methode (ZKM) als instrument om mensen bewust te laten worden van de vele ik-ken die samen het Zelf maken. Vervolgens introduceren wij de werkvorm ‘de lege stoel’ met als doel te verkennen of en hoe deze werkvorm een plaats kan krijgen in Studie Loopbaan Begeleiding (SLB). Al doende (letterlijk en figuurlijk!) komt de betreffende student tot een nieuwe ik-positie, waarmee de aanvankelijk belastende situatie uitgehouden kan worden. Wij concluderen op grond van onze pilot dat deze werkvorm een goede manier van reflecteren binnen de SLB kan zijn om de ontwikkeling tot diversiteitssensitieve en normatieve professionals te stimuleren.

diversiteit, zelf ontwikkeling, meerstemmig en dialogisch zelf, multiculturele samenleving, normatieve professionaliteit

Supervisie en spirituele ontwikkeling. Situering van een cursus ‘levensbeschouwelijke biografie’

Smeets, W.

247-261

NL

Waarom zou men in een masterprogramma geestelijke verzorging - of een andere opleiding met aandacht voor spiritualiteit - een aparte cursus ‘levensbeschouwelijke biografie’ opnemen naast de reguliere supervisie? Dit artikel gaat in op de eigenheid van dit opleidingsonderdeel in relatie tot supervisie op twee manieren. Ten eerste worden de begrippen supervisie, pastorale supervisie en religieuze ontwikkeling geanalyseerd. Ten tweede wordt een historische schets gegeven van de aandacht voor religieuze biografie van professionals in trainingen en cursussen. Op die manier wordt verantwoord dat de ontwikkeling van de spirituele competentie van geestelijk verzorgers en andere spirituele professionals in supervisie en in een biografie-cursus telkens vanuit een eigen invalshoek vorm krijgt. Een aparte cursus draagt bij tot de spirituele competentie van de cursisten.

supervisie, pastorale supervisie, religieuze ontwikkeling, spirituele ontwikkeling, religieuze biografie, levensbeschouwelijke biografie, spirituele competentie

De eigen stem hoort men anders. Waarom de persoon van de geestelijk verzorger geen instrument is

Walton, M.

262-270

NL

Helderheid over de eigen levensbeschouwelijke identiteit (zielsleven) is onontbeerlijk voor geestelijke verzorgers en andere zorgverleners die aandacht aan levensbeschouwelijke aspecten besteden. Als gevolg van hedendaagse verschuivingen in de omgang met spiritualiteit en levensbeschouwing (bricolage; pragmatisme; enz.) wordt het beschrijven van de eigen levensbeschouwelijke biografie functioneler maar ook complexer. De levensbeschouwelijke socialisatie is diffuser, de culturele veronderstellingen gedifferentieerder en de narratieve kaders minder vanzelfsprekend. Ter aanvulling van gebruikelijke benaderingen van de levensbeschouwelijke (auto)biografie wordt nadruk gelegd op het buitenperspectief op de levensbeschouwelijke biografie. Tegenover gebruikelijke voorstellingen van de persoon van de geestelijk verzorger als zelf instrument in begeleiding van cliënten wordt een pleidooi gehouden voor meer reflectieve distantie. De zelfreflectie van de geestelijk verzorger dient er niet toe om zelf instrument te zijn maar om de instrumenten van het vak zuiverder en muzikaler te kunnen bespelen.

levensbeschouwelijke biografie, professionele identiteit, narratieve benadering

Achtergrond en ontwikkeling van, en ervaring met, ‘De Utrechtse Methode’ voor reflectie op de levensbeschouwelijke biografie, ten dienste van professioneel handelen

Hijweege, N., Berger, U., Wielhouwer, M., Wijker, D., & Haan, A. de

271-291

NL

- Achtergrond en ontwikkeling van de Utrechtse Methode voor levensbeschouwelijke biografie. Inleiding op het katern. (door Nicolette Hijweege) - Belichaamde spiritualiteit. Over eigen levenservaringen, de rol van levensbeschouwelijke bronnen en de neerslag van beide in het werk van een geestelijk verzorger. (door Ulla Berger) - Putten uit dezelfde bron. Levensbeschouwelijke begeleiding vanuit dezelfde religieuze traditie (door Marcel Wielhouwer) - Blokkades in de geloofsrivier (door Dave Wijker) - Van onbeschreven blad en oude ziel. De levensbeschouwelijke biografie vanuit het oogpunt van de begeleider (door Antoine de Haan) - Nabeschouwing op het katern (door Nicolette Hijweege)

Utrechtse Methode, levensbeschouwelijke biografie

Mannenretraite, het mysterie van wat gebeurt in stilte

Berg, H. van den

292-296

NL

Wat brengt zeventien hoogopgeleide en maatschappelijk succesvolle mannen, uit alle delen van het land, in diverse levensfasen, bij elkaar tijdens een herfstig weekend in november op een landgoed in de buurt van Hilversum? ‘Inkeer, persoonlijke bewustwording, ontmoeting met anderen in een bosrijke omgeving’, zo omschreef een van de deelnemers de motivatie om mee te doen aan de jaarlijkse mannenretraite van de Remonstranten op de Hoorneboeg. ...

retraite

Dubbele loyaliteit. Over het vernuftige van de verbeelding en het beeldend vermogen van het vernuft

Praag, H.M. van

297-303

NL

Voordracht gehouden door H.M. van Praag bij de presentatie van zijn nieuwe boek Net voorbij de rede: Verkenningen op het grensvlak van vernuft en verbeelding (Van Praag, 2014), te Utrecht op 24 november 2014.

boekpresentatie, rede, verbeelding

Uit de kunst: Jong, dwaas en verloren

Zondag, H.

304-306

NL

Bespreking van de roman: Ian McEwan (2014). De kinderwet [Vertaling Rien Verhoef]. Amsterdam: Uitgeverij De Harmonie. 205 pagina’s

Neurowetenschappen en spirituele vorming. Een argument voor mindfulness

Loonstra, B.

307

NL

Naar aanleiding van: Edwards, K.J. (2015). When Word meets flesh: A neuroscience perspective on embodied spiritual formation. Journal of Psychology and Christianity, 34, 228-239.

neurowetenschappen, spirituele vorming, mindfulness

Boekbespreking: Stroeken, H. (2015), Tussen weten & niet weten: Ervaringen van een psychoanalyticus

Verhagen, P.J.

308-309

NL

Bespreking van het boek: Stroeken, H. (2015). Tussen weten & niet weten: Ervaringen van een psychoanalyticus. Amsterdam: Sjibbolet. ISBN 9789491110214; 95p. € 15,00.

Boekbespreking: Westerink, H. (2014), Verlangen & vertwijfeling: Melancholie en predestinatie in de vroege moderniteit

Brink, B. van den

309-310

NL

Bespreking van het boek: Herman Westerink (2014). Verlangen & vertwijfeling: Melancholie en predestinatie in de vroege moderniteit. Amsterdam: Sjibbolet. ISBN 9789491110184. 180p. € 22,50.