Redactioneel

Loonstra, B.

123-124

NL

Natuurlijke integratie van geloof in de christelijke ggz: Over rollen, richting en relatie

De Lely, A.J.

125-136

NL

Dit essay gaat over de vraag hoe het christelijk geloof geïntegreerd kan worden in de christelijke ggz. Eerst formuleer ik een aantal uitgangspunten, waarbij het gaat over persoonsgerichte zorg als goede zorg, de mens als relationeel wezen, verschillende rollen van de hulpverlener en de attitude van het niet scheiden maar wel onderscheiden van psychische gezondheid en geloof. Daarna beschrijf ik hoe integratie in de praktijk vorm kan krijgen. Ik pleit voor ‘natuurlijke integratie’ waarin levensbeschouwing net zo noodzakelijk en natuurlijk aan de orde komt in de hulpverlening als alle andere belangrijke aspecten van het persoonlijke verhaal van de patiënt. Ik expliciteer hoe deze integratie plaats kan vinden op het niveau van (werk)houding en behandelrelatie, diagnostiek, behandelmethode en behandelrichting. (Her)vinden van richting zie ik als de kern van existentieel herstel. Ten slotte sta ik stil bij vragen rond bidden met de patiënt en bij de verhouding tussen pastor en hulpverlener.

geestelijke gezondheidszorg, christelijk geloof, integratie

Persoon-zijn en vervreemding in de psychiatrie: Een ethisch-personalistische benadering

Milders, F., & Thunnissen, M.

137-150

NL

Het belangrijkste uitgangspunt voor de psychiatrische praktijk en wetenschap zou moeten zijn: het eerste-persoons-perspectief van de patiënt als persoon. Dit ethisch-filosofisch fundament komt alleen tot zijn recht wanneer patiënt en psychiater elkaar primair als personen ontmoeten. De huidige psychiatrie is echter vervreemd geraakt van de patiënt en diens verhaal: niet alleen door de overweldigende bureaucratisering van de ggz, maar vooral door een aantal inherente kenmerken van de psychiatrie als vak. De moderne psychiatrie wordt gedomineerd door een pseudowetenschappelijke reïficatie van DSM-5 classificaties tot hersenziekten. Daarbij wordt vergeten dat het in de psychiatrie primair draait om taal: de evaluatieve taal van de patiënt moet door de psychiater worden vertaald in een beschrijvende wetenschappelijke taal. De kwaliteit van de interactie tussen de patiënt als persoon en de psychiater als persoon is daarbij essentieel. In de commerciële organisatie van de huidige ggz dreigt het eerste persoonsperspectief van de patiënt (diens verhaal) te verdwijnen en wordt ethisch werken haast onmogelijk. Niet een ethiek die de huidige psychiatrie legitimeert, maar alleen een ethische inspiratie door de patiënt als persoon kan deze narratieve verdringing en dubbele vervreemding herkennen en het eerste persoonsperspectief in ere herstellen. Alleen zo kan de psychiatrische praktijk en het wetenschappelijk onderzoek hervormd worden. Met een ethisch-filosofische grondhouding neemt de psychiater het persoon-zijn van de patiënt en van haarzelf serieus. Want de psychiatrie is een door en door moreel vak!

eerstepersoonsperspectief, narrativiteit, reïficatie, vervreemding, personalisme en waarden, psychiatrische ethiek

De relatie tussen spiritualiteit, welbevinden en psychopathologie: Een vier weken follow-up studie in een steekproef onder volwassen in Nederland en Vlaanderen

Huijs, M., Reijnders, J., Simons, M., & Jacobs, N.

151-161

NL

De prospectieve associatie tussen spiritualiteit en respectievelijk welbevinden en psychopathologie is onderzocht binnen het raamwerk van het twee continua-model van mentale gezondheid. Op baseline vulden 874 personen de online vragenlijst in, 560 van hen deden dat ook op follow-up, 4 weken later. Multiple regressieanalyses toonden aan dat spiritualiteit op baseline, met name de intrapersoonlijke factor, zingeving, een positieve voorspeller was voor welbevinden op follow-up. Geen significante prospectieve associatie tussen spiritualiteit en psychopathologie werd geobserveerd. De resultaten bevestigen het belang van zingeving als een belangrijk element voor de mentale gezondheid.

welbevinden, spiritualiteit, psychopathologie, zingeving, prospectief onderzoek

Geestelijke verzorgers: Van zielzorgers naar zingevers? Een sociogenetische verkenning en een kritische kanttekening

De Groot, K.

162-171

NL

Met de opmars van geestelijke verzorging in de thuissituatie als uitgangspunt wordt in dit essay de ontwikkeling van het beroep van geestelijk verzorger belicht. De vraag is hoe de verhouding tussen staat, markt en civil society hier verschuift, hoe de contemporaine ontwikkeling mogelijk is gemaakt, en wat deze betekent voor de inhoud van het vak. Geschetst wordt hoe, door het huidige samenspel van markt en staat, geestelijke verzorging loszingt van de verscheidenheid aan levensbeschouwingen en verbonden wordt aan de ‘zingevingsproblematiek’. In aansluiting hierop reflecteert de auteur op de vraag wat de ziel is van wat in klassieke termen zielzorg heet.

geestelijke verzorging, zielzorg, civil society, professionalisering, zingeving

Casuïstiek: De vreugde van de Heer is mijn kracht: Ervaringen met psychose, psychiatrie en geloof

Van der Velde, N.

172-175

NL

Dit artikel is een verhaal vanuit de praktijk van de ggz. Het betreft een weergave van een gesprek van de auteur met een cliënt die al geruime tijd zorg ontvangt, en bij wie schizofrenie is vastgesteld en behandeld. Doel is om voor het voetlicht te brengen welke betekenis persoonlijk geloof en zingeving kunnen hebben, evenals de dilemma’s die iemand tegen kan komen in de psychiatrie met betrekking tot het delen van persoonlijke en wezenlijke ervaringen en overtuigingen.

casuïstiek, psychiatrie, psychose, geloof, zingeving

Gedicht: Het tweede jaar

Büdgen, W.

176

NL

De schrijver van dit gedicht heeft al vele jaren van tijd tot tijd last van psychotische klachten die lange tijd vergezeld gingen van een negatief Godsbeeld. Na een eerdere kanteling in dit Godsbeeld kreeg het tijdens het ziek- en sterfbed van zijn vrouw (in het najaar van 2018) en daarna een overwegend positieve lading.

Column: Wie is aan zet?

Hijweege, N.

177

NL

De dood, zo leerde mij Yalom, huist vanaf het tweede levensjaar in een mens. Weggetjes van ‘omgaan met’ worden dan al gebaand, door warboel en hoog gras. Niet voor niets komen dood en leven in verschillende gedaanten in kinderverhalen langs. Die weggetjes houden lang stand, groeien mee of worden disfunctioneel en kunnen dan tot problemen leiden. Weggetjes die gebaand worden en standhouden of niet, zo ‘worden’ we aan het leven. We lijken vaak het idee te hebben dat we niet ‘worden’ maar ‘moeten kunnen’. En als we het niet ‘kunnen’ dan helpt een expert, coach, professional ons om daar te komen waar we ‘moeten’ zijn. ....

Uit de Kunst: Het Bijbelse verhaal als redding van de geschiedenis: Wagners Epos ‘Der Ring des Nibelungen’ en Thomas Manns ‘Jozefromans’

Corsius, E.

178-180

NL

Een zeer geliefd genre in de literatuur, het theater en de film is het epos. Het genre komt voor in zowel de zogenaamde hoge cultuur als in de lage. Het breed uitpakkende Grote Verhaal is een blijvende publiekstrekker en een bestseller. Klassiekers als Homerus en de Edda doen het nog steeds even goed als de epossen van recente generaties, zoals de boeken van Tolkien en J.K. Rowling en hun verfilming. Ook in de Fantasy en de Science Fiction doen de stijlvormen en de thematieken uit de epische traditie het goed. Wat is de succesformule van het epos?