Redactioneel

Hijweege, N.

1-2

NL

Over plakhandjes, hamers en angsthazen: Verbeelding in supervisie en geestelijke verzorging

Zock, H.

3-12

NL

In pastorale supervisie gaat het om de integratie van voelen, denken, willen en handelen van de geestelijk verzorger/pastor, om zo een betere beroepsbeoefenaar te worden. In deze afscheidsrede wordt betoogd en getoond dat beelden hierbij een sleutelrol kunnen spelen. Werken met beelden stimuleert intuïtieve, onbewuste, lichamelijke waarneming. Dit past bij de affective turn in de wetenschap, waarin de nadruk ligt op de lichamelijke dimensie van zowel cognities en gevoelens als sociale en culturele interacties. Binnen de geestelijke verzorging zien we dit in de toenemende aandacht voor rituelen en de esthetische dimensie van zingeving. Hoe dit werkt in supervisie wordt geïllustreerd aan de hand van ervaringen uit mijn supervisiepraktijk.

affective turn, verbeelding, lichamelijkheid, supervisie, geestelijke verzorging

The future of imagination: Vruchten van een verbeeldingsvolle vriendschap

Alma, H.

13-18

NL

Op basis van verbeeldingsvol onderzoek dat Hetty Zock in de afgelopen jaren gedaan heeft, wordt de rijkdom van haar relationeel-psychoanalytische benadering besproken. Zij levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de geestelijke verzorging, waarin zij de rol van verbeelding onmisbaar acht. Het artikel eindigt met een verkenning van de toekomst van verbeelding, gedragen door de kracht van kunst en inspirerend voor voortgaande samenwerking. Deze staat in het teken van een gedeelde betrokkenheid op een hedendaagse en toekomstbestendige geestelijke verzorging die gevoed wordt vanuit spirituele bronnen en die zich richt op goed (samen)leven in persoonlijke, maatschappelijke en ecologische zin.

verbeelding, relationele psychoanalyse, geestelijke verzorging, kunst, planetaire gezondheid

Bibliografie Hetty Zock: Een selectie

Zock, H.

19-24

NL

‘Altijd existentieel’: Interview met prof. dr. Hetty Zock ter gelegenheid van haar emeritaat

Hijweege, N.

25-30

NL

De wegen van Hetty Zock en mij (Nicolette Hijweege) kruisten elkaar voor het eerst op godsdienstpsychologische conferenties in de jaren negentig en bij bijeenkomsten van de Nederlands-Vlaamse Godsdienstpsychologen in Tilburg, georganiseerd door Rein Nauta. Toen Hetty in 1999 van Leiden naar Groningen vertrok, werd ik gevraagd om het vak godsdienstpsychologie in Leiden te geven. Later troffen we elkaar bij overleggen rond de kwaliteitsborging van algemeen geestelijk verzorgers opgeleid aan éénjarige masteropleidingen. In 2014, Hetty had net haar taken in Groningen teruggebracht tot het vervullen van de bijzondere leerstoel, nam ik enkele vakken waar in de opleiding tot geestelijk verzorger en in 2019 werd ik voorzitter van de leerstoelstichting van de bijzondere leerstoel die Hetty bekleedde. Ondanks ons beider grote betrokkenheid op het vakgebied van de geestelijke verzorging, spraken we elkaar vooral in functionele zin en voerden we de inhoudelijke gesprekken vooral binnen de leerstoelstichting. Aan het einde van de zomer van 2023, op een prachtige dag, gingen we uitgebreid met elkaar in gesprek ten behoeve van dit artikel voor P&G. We spraken af dat we vooral in zouden gaan op de (godsdienst)psychologische lijnen in haar werk.

Column: Het artikel dat Hetty niet schreef

Visser, A.

31-32

NL

Hetty heeft een behoorlijk oeuvre geschreven in haar jaren aan de universiteit. De vraag naar het wat, hoe en waarom van geestelijke verzorging loopt als een rode draad door het werk van Hetty heen. Geen wonder ook natuurlijk, als je medeoprichter was van de eerste masteropleiding geestelijke verzorging zonder levensbeschouwelijke grondslag. Ze vertelde echter dat meer kwantitatief onderzoek niet direct haar aandacht heeft gehad. Hoe zou dit werk van Hetty eruit hebben gezien als ze er kwantitatief onderzoek naar had gedaan?

Zin in zijn

Slettenaar, K.

33-38

NL

In dit artikel beschrijf ik hoe de gewaarwording dat lichaam en geest nauw met elkaar samenhangen, een mens dichter bij zichzelf kan brengen. Alles wat je voelt aan emoties, indrukken, gewaarwordingen, voel je met je lichaam. Door bewustwording van waar je iets voelt en wat je dan voelt in je lijf, ontdek je wat er fysiek en qua emoties in je leeft. Het vakgebied van de haptonomie heeft zich hierin gespecialiseerd. Centraal daarin staat het tastzintuig (Grieks hapsis = tast) die het je mogelijk maakt je bewust te worden van wat je voelt. De volgende vraag is dan natuurlijk: en wat wil ik met dit gevoel? De haptonomie baseert zich met dit uitgangspunt deels op de fenomenologie, dat licht ik nader toe in de hierop volgende paragraaf. Vervolgens beschrijf ik de werking van de drie kernvragen in de haptonomie. Via enkele voorbeelden schets ik hoe deze vragen van nut kunnen zijn voor jezelf en bij het begeleiden van mensen. De voorbeelden zijn ontleend aan de workshop Op de Tast die ik gaf op het afscheidssymposium van prof. dr. Hetty Zock. Ik besluit met een enkele opmerking over hoe een haptonomisch perspectief kan bijdragen aan een zoektocht naar zingeving.

Passie in Beeld – verhalen van levenskracht

Van der Velde-van Garderen, J.

39-44

NL

Dit artikel beschrijft het fotoproject ‘Passie in Beeld - verhalen van levenskracht’, een project dat ontstaan is vanuit de dagelijkse praktijk van geestelijke verzorging in een verpleeghuis.

‘Hé Mens!’ Existentiële oefenruimte creëren voor studenten

Jans, M.

45-50

NL

Hoe kun je existentiële oefenruimte creëren voor studenten? In dit artikel beschrijft de auteur de workshop ‘Hé Mens!’ die binnen het studentenpastoraat in Zwolle is ontwikkeld. Deze workshop werd ook aangeboden op het symposium bij het afscheid van professor Hetty Zock. Deelnemers maken daarin een foto van een verlangen dat in hen omgaat. De opzet van de workshop en de uitgangspunten daarvan komen voort uit ervaringen van het studentenpastoraat in het werken met studenten. ‘Daar zijn waar studenten zijn’ heeft consequenties voor de plek, de inhoud en de vorm van geestelijke verzorging. De workshop ‘Hé Mens!’ levert kennis op als het gaat om de vraag wat wel en wat niet werkt voor wie onderlinge existentiële ontmoeting tussen studenten wil bevorderen.

studenten, existentiële oefenruimte, werkvormen, geestelijke verzorging

Uit de Kunst: Het Amalgameren: Van concept tot geurkunstwerk

De Vos, C.

51-54

NL

Het Amalgameren (het samensmelten) is de titel van het Gesamtkunstwerk in keramiek met een tweetal losse geuren dat ik in opdracht voor het afscheid van hoogleraar Hetty Zock aan de RUG heb mogen maken. Het verbeeldt een berkenstam met aan de bovenkant diverse grillige jaarringen met op de stam zelf vele kleurige zwammetjes. Het kunstwerk is gemaakt van zwarte en witte klei en is afgewerkt met een zelf samengesteld pigmentglazuur en kaoline. Dit zorgt ervoor dat de stam het effect krijgt van de voor een berk zo typerende ‘barstjes’. Het beeld heeft een doorsnede van 35 en een hoogte van 27 centimeter.